آیا یک ویروس شایع، عامل ام اس است؟
نزدیک به سه میلیون نفر در دنیا به ام اس مبتلا هستند و الان دانشمندان تصور می کنند که شاید علت مرموز این بیماری لاعلاج را کشف کرده باشند.
به گزارش اپتیک به نقل از ایسنا، این عامل مرموز احیانا ویروسی است که حدودا همه مردم امکان دارد به آن آلوده شوند اما این یافته در درمان و حتی جلوگیری از ام اس چه تاثیری می تواند داشته باشد؟
در مغز ما فعالیت الکتریکی زیاد است. میلیاردها نورون (سلول عصبی) پیام های الکتریکی دقیقی تولید می کنند. حاصل مجموعه فعالیت نورون ها، شخصیت و افکار و احساسات ما را شکل می دهد و سبب می شود بتوانیم بر بدنمان کنترل داشته باشیم و دنیای اطراف خویش را تشخیص دهیم. ولی در بیماری ام اس یک کارشکنی بوجود می آید. سیستم ایمنی به این نورون ها حمله کرده و آنها دیگر نمی توانند به صورت هماهنگ کار خویش را انجام دهند و این شرایط می تواند ویرانگر باشد.
عاملی که سبب عملکرد اشتباه سیستم ایمنی می شود، یک معمای دیرینه و بحثی داغ بوده است. ولی مطالعات انتشار یافته امسال به نحو قانع کننده ای به ویروس "اپشتین-بار" اشاره می کنند.
بنابر گزارش شبکه خبری بی بی سی، پروفسور "گوین جووانونی" از دانشگاه کویین مری در لندن اظهار داشت: شواهد بسیار قوی وجود دارد که این ویروس احیانا عامل بیماری ام اس است.
فعالیت کارآگاهیویروس اپشتین-بار یک ویروس شایع است که حدودا همه در طول عمر می توانیم به آن آلوده شویم و خیلی از ما حتی متوجه آن هم نمی شویم. این ویروس که با نامهای مونونوکلئوز عفونی و تب غدد لنفاوی هم شناخته می شود، سالهاست که در فهرست مظنونان ام اس است. ولی به سبب شیوع بالای این ویروس و نادر بودن این بیماری، دست پیدا کردن به مدرک قطعی آسان نبوده است.
اما شواهد بسیار مهم را ارتش آمریکا پیدا کرد که در آن هر دو سال یکبار از سربازان نمونه خون گرفته می شود. این نمونه ها در فریزرهای بانک سرم وزارت دفاع نگهداری می شوند و برای تحقیقات مانند معدن طلا هستند.
گروهی از متخصصان دانشگاه هاروارد نمونه خون ۱۰ میلیون نفر را بررسی کردند تا ارتباط اپشتین-بار و ام اس را مشخص کنند. آنها ۹۵۵ نفر را پیدا کردند که به ام اس گرفتار شده بودند و با استفاده آزمایش مرتب خون آنها، توانستند روند بیماری شان را ترسیم کنند.
این مطالعات در مجله "ساینس" انتشار یافته است.
پروفسور "آلبرتو آشریو" از دانشگاه هاروارد اظهار داشت: افرادی که به ویروس اپشتین-بار آلوده نشده بودند، عملا به بیماری ام اس گرفتار نشدند و تنها پس ازآلودگی به ویروس اپشتین-بار است که احتمال مبتلا شدن به ام اس به بیشتر از ۳۰ برابر می رسد.
این محققان عفونت های دیگر مانند ویروس سایتومگالو را هم بررسی کردند ولی فقط اپشتین-بار ارتباط واضحی با ام اس داشت.
پس از این که سربازان به این بیماری مبتلا می شدند، آثار صدمه به بافت مغز کم کم در خونشان ظاهر می شد که به شکل "رشته های عصبی سبک پلی پپتیدی" که در واقع بقایای تخریب سلول های مغزی هستند، بود. این سربازان حدود پنج سال پس از آلودگی به این عفونت به بیماری ام اس مبتلا شدند.
پرفسور آشریو می گوید: این مطالعه نخستین شواهد قانع کننده را فراهم نمود در خصوص اینکه اپشتین-بار سبب ام اس می شود. او می گوید این کاملا عادی است که ویروس ها افراد بسیاری را آلوده کنند ولی فقط در تعداد کمی سبب بروز عوارض شدید می شوند. مثلاً پیش از زمان واکسن، عملا تمام کودکان فلج اطفال می گرفتند، ولی فقط یک نفر از هر ۴۰۰ نفر فلج می شد.
ولی چطور میتوان مطمئن شد؟برای این منظور به مطالعه ای نیاز است که بتواند از آلودگی افراد به اپشتین-بار پیشگیری کند و بعد بررسی کند آیا این کار از مبتلا شدن به ام اس پیشگیری می کند یا نه. در این صورت می شود ثابت کرد اپشتین-بار نقش بسیار مهمی در این بیماری دارد.
همچنین تحقیقات درباره این که اپشتین-بار در بدن چه می کند در جریان است.
نورون ها را یک غلاف چربی معروف به "میلین" می پوشاند که عایق الکتریسیته است و میلین نام دارد. این غلاف چربی به جریان الکتریکی امکان می دهد با سرعت ۱۰۰ متر در ثانیه در امتداد نورون حرکت نماید. در ام اس، سیستم ایمنی به میلین حمله می کند و سبب اختلال در پیام های الکتریکی و در نهایت صدمه به نورون می شود.
بسته به این که کدام قسمت از مغز یا نخاع صدمه ببیند، ام اس می تواند سبب بی حسی، تاری دید، اشکال در راه رفتن و اختلال گفتار شود و در بعضی افراد هم بر عواطف و حافظه تأثیر می گذارد.
پروفسور "بیل رابینسون"، ایمنی شناس از دانشگاه استنفورد در کالیفرنیا تا دو سال پیش به نقش اپشتین-بار در ام اس بدبین بوده و می گوید: من قبول نمی کردم چون همه اپشتین-بار دارند پس هیچ راهی وجود ندارد که این ویروس سبب ام اس شود.
اکنون او کاملا اعتقاد دارد و فکر می کند می تواند ارتباط بین ویروس و غلاف میلین را مشخص نماید. مطالعه او که در مجله "نیچر" انتشار یافته نشان داد غلاف میلین به اشتباه، مهاجم شناخته می شود و بخشی از سیستم ایمنی بدن که فکر می کند دارد با اپشتین-بار مبارزه می کند، به آن حمله می کند.
همکاران او روی لنفوسیت های "بی" تحقیق می کنند. این سلول ها جزء سیستم ایمنی هستند و پادتن (آنتی بادی) ترشح می کنند. این پادتن ها به ویروس و سایر عوامل بیماری زا می چسبند و به دیگر اجزای سیستم ایمنی پیام می دهند که به این حمله بپیوندند.
این پژوهشگران در بیماران ام اس، پادتن هایی را پیدا کردند که برای حمله به بخشی از ویروس (پروتئینی به نام EBNA۱) طراحی شده بودند اما می توانستند به پروتئینی در مغز (به نام GlialCAM) هم بچسبند. این شناسایی اشتباه در سطح مولکولی را واکنش متقاطع می نامند.
پروفسور رابینسون می گوید: این ویروس سبب ایجاد یک واکنش متقاطع می شود با یکی از پروتئین های ویروس که شبیه پروتئین غلاف میلین است و این واکنش متقاطع، به نورون صدمه می زند و سبب علایم ام اس می شود.
واضح است در همه افرادی که به اپشتین-بار آلوده شده اند، این اتفاق نمی افتد. عوامل دیگری هم دخیل هستند. زمینه ژنتیکی، مونث بودن، ترومای زمان کودکی و محل سکونت (کمبود آفتاب و ویتامین دی) هم می توانند سبب افزایش احتمال این بیماری شوند.
آیا می توانیم کاری انجام دهیم؟درک بهتر علت ایجاد ام اس، ایده های بهتری برای پیشگیری و درمان آن می دهد.
یک چشم انداز بزرگ، تکرار موفقیتی است که در مبارزه با ویروس پاپیلوم انسانی (اچ پی وی) صورت گرفت. این ویروس می تواند سبب افزایش ریسک سرطان همچون سرطان دهانه رحم، اندام تولیدمثلی مردانه و دهان شود. اما واکسیناسیون چنان تأثیر بزرگی داشته که امکان دارد دیگر چندان نیازی به آزمایش "پاپ اسمیر" نباشد.
در حال حاضر چندین شرکت روی واکسن اپشتین-بار کار می کنند، همچون شرکت مدرنا که از همان فناوری ای استفاده می نماید که در ساخت واکسن کرونا استفاده نمود. با این وجود باید اطمینان حاصل کرد که واکسن، سیستم ایمنی را تحریک نمی کند که همان پادتن های سرکش عامل ام اس را تولید نماید.
فهمیدن این که آیا واکسنی می تواند از ام اس پیشگیری کند به دهه ها کار نیاز دارد. هدف زودرس تر، "واکسن درمانی" برای مبتلایان به ام اس است.
پروفسور جووانونی همینطور می گوید: این مثل واکسن زونا خواهد بود که به افرادی زده می شود که آبله مرغان گرفته اند، یعنی با این که ویروس را گرفته اید، سیستم ایمنی تقویت می شود تا یک واکنش ایمنی در مقابل ویروس ایجاد و خود ویروس را هم کنترل کند.
درمان هایی که هدفشان لنفوسیت های "بی" آلوده به اپشتین-بار است و داروهایی که به خود ویروس حمله می کنند، هم درحال بررسی هستند.
به گفته پروفسور جووانونی بعضی مطالعات نشان می دهند داروهای اچ آی وی خطر مبتلا شدن به ام اس را کم می کنند. پس "سرنخی کوچک" وجود دارد که داروهای ضد ویروس اچ آی وی امکان دارد در ام اس موثر باشند. اما هنوز ابهام بسیاری وجود دارد.
زمانی که فرد به اپشتین-بار آلوده می شود، این ویروس در لنفوسیت های بی مولد پادتن ساکن می شود و تا آخر عمر باید با آن زندگی کرد. آیا این عفونت اولیه است که سیستم ایمنی را به اشتباه می اندازد؟ یا حضور مداوم ویروس می باشد که سیستم ایمنی را تحریک می کند وارد عمل و سبب ام اس شود؟
محققان گام های بزرگی در زمینه درک عوامل ام اس برداشته اند ولی استفاده از این دانش برای تغییر دادن زندگی افراد یک چالش کاملا جدید است.
منبع: اپتیك
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب