از چالش تعرفه پزشکی تا کمبود متخصص در ایران
اپتیک: رییس کل سازمان نظام پزشکی، استقلال این سازمان از دولت را شرط اصلی نجات نظام سلامت و حفظ اعتماد مردم به جامعه پزشکی دانست.
خبرگزاری مهر _ گروه سلامت: نظام سلامت ایران در سالیان اخیر با چالش های مهمی چون تعرفه های درمانی، کمبود متخصص در رشته های کلیدی، مهاجرت پزشکان و کیفیت آموزش پزشکی روبه رو بوده است؛ مسائلی که در صورت بی توجهی می تواند سرمایه انسانی حوزه درمان و اعتماد عمومی به جامعه پزشکی را با تهدید جدی مواجه کند. در این بین، انتخابات سازمان نظام پزشکی بعنوان مهم ترین رویداد صنفی این حوزه، بالاتر از هر زمان دیگری اهمیت یافته است، چون که نتیجه آن نه تنها مسیر مطالبات صنفی پزشکان، بلکه آینده سلامت مردم را هم رقم خواهد زد. ازاین رو با
«محمد رییس زاده، رییس کل سازمان نظام پزشکی ایران»
به گفتگو پرداختیم.
آقای دکتر بعنوان سوال ابتدایی در رابطه با تعرفه های پزشکی بگویید.
پدیده زیرمیزی به علت بی توجهی به ریشه ها بازهم درحال گسترش است. برخوردهای قدیمی جواب نداده و تنها راه اصلاح، واقعی شدن تعرفه ها و ورود جدی بیمه ها همراه با نظارت مؤثر است. افزایش اخیر تعرفه ها حداقلی بوده و با سرعت تورم، اجاره مسکن و هزینه تجهیزات پزشکی برابری نمی نماید. خیلی از پزشکان جوان بعد از پایان طرح حتی توانایی تامین مخارج اولیه زندگی را ندارند و گاهی از خانواده برای هزینه رفت وآمد یا زندگی کمک می گیرند.
در تعدادی نقاط کشور، متخصصان قلب یا جراحان با حقوق ماهانه ۱۷ تا ۲۰ میلیون تومان و نبود تجهیزات حیاتی روبه رو هستند و این شرایط موجب مهاجرت، دلسردی یا تخلف می شود و جامعه پزشکی سه طیف دارد: ۱۰ تا ۲۰ درصد هیچگاه تخلف نمی کنند، ۱۰ تا ۲۰ درصد همیشه تخلف می کنند، و ۶۰ تا ۷۰ درصد بسته به سیاستگذاری تنظیم می شوند. در حالیکه ۱۰۴ هزار پزشک عمومی در کشور وجود دارد، خیلی از رشته های تخصصی مانند بیهوشی، عفونی و اطفال با خالی ماندن ۷۰ تا ۸۹ درصد ظرفیت روبه رو هستند. با وجود هشدارهای متعدد، توجه اصلی رسانه ها و مجلس بر افزایش ظرفیت پزشکی عمومی متمرکز شده و کمبود تخصصی نادیده گرفته می شود.
«خودویرانگری» در نظام سلامت
ظرفیت پزشکی عمومی طی ۴۵ سال از کمتر از هزار نفر به ۸۵۰۰ نفر رسید، اما در سه سال اخیر این عدد به ۱۶ هزار نفر افزایش پیدا کرد، بدون آن که زیرساخت های لازم مانند هیات علمی، بیمارستان و امکانات آموزشی فراهم گردد و این رشد شتاب زده تهدیدی جدی برای کیفیت آموزش پزشکی است. تا آن زمان که تعرفه ها واقعی نشوند، بیمه ها مسئولیت خویش را به صورت کامل انجام ندهند و نظارت کارآمد برقرار نشود، حذف زیرمیزی امکانپذیر نخواهد بود و بحران کمبود متخصص در رشته های کلیدی ادامه می یابد. نمونه های واقعی از مشکلات پزشکان جوان در مناطق محروم نشان داده است بدون اصلاح تعرفه ها، پوشش بیمه ای مناسب و ایجاد زیرساخت های لازم، وضعیت عرضه خدمات تخصصی در کشور قابل بهبود نیست و ادامه روند فعلی منجر به خالی ماندن ظرفیت ها و کاهش کیفیت درمان خواهد شد.
افزایش حداقلی تعرفه ها طی سالیان اخیر سبب شده طیف سالم جامعه پزشکی با آرامش خاطر بیشتری کار کند، کیفیت خدمت به مردم افزایش یابد و ماندگاری پزشکان در مراکز دولتی بالاتر رود. در عین حال، افزایش تعرفه ها هنوز به حد کافی نرسیده و فاصله بسیاری با قیمت واقعی خدمات پزشکی وجود دارد.
خودویرانگری در نظام آموزش و درمان؛ وقتی درآمد «راننده سرویس اینترنتی» از درآمد پزشک عمومی پیشی می گیرد
افزایش ظرفیت آموزش پزشکی در چند سال اخیر بدون توسعه زیرساخت های لازم، به قسمتی از مشکلات فعلی نظام سلامت تبدیل گشته است و درآمد خیلی از پزشکان عمومی با تعرفه های فعلی پایین تر از درآمد یک راننده سرویس اینترنتی است؛ اگر پزشک عمومی روزانه ۲۰ تا ۳۰ بیمار ویزیت کند، بعد از کسر هزینه ها و مدیریت مطب، درآمد خالص او از یک مسیریاب اینترنتی کمتر می شود و حتی هزینه اجاره مطب را پوشش نمی دهد.
پزشکان جوان زیر فشار هزینه ها
خیلی از دستیاران جوان و پزشکان تازه دانش آموخته در دوره طرح، توان مالی کافی برای تامین هزینه های زندگی و رفت وآمد ندارند و ناچار به کمک خانواده می شوند. حقوق ماهانه ۱۷ تا ۲۰ میلیون تومان در شهرستان ها و نبود امکانات موردنیاز برای انجام عمل ها، باعث مهاجرت، دلسردی یا گرایش بخشهایی از جامعه پزشکی به درآمدهای خارج از چارچوب رسمی می شود. جامعه پزشکی به سه طیف تقسیم می شود: حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد که هیچگاه تخلف نمی کنند، ۱۰ تا ۲۰ درصد که همیشه تخلف می کنند، و بین ۶۰ تا ۷۰ درصد که بسته به سیاستگذاری و حمایت ها رفتارشان تغییر می کند. با سیاستگذاری درست و پرداخت بموقع حداقلی ها میتوان بخش بزرگی از این طیف را همراه کرد.
بحران کمبود متخصص در رشته های کلیدی
از طرفی، آمارها نشان داده است حالا ۱۰۴ هزار پزشک عمومی در کشور ثبت شده است، اما خیلی از رشته های تخصصی کلیدی با ظرفیتهای خالی روبه رو هستند: اطفال حدود ۷۷.۹۲ درصد، بیهوشی حدود ۶۸ درصد و رشته های عفونی و دیگر رشته های حیاتی هم درصدهای بالای خالی ماندن دارند. کمبود شدید نیروی متخصص در این رشته ها تهدیدی برای دسترسی عمومی به خدمات تخصصی است.
رشد شتاب زده ظرفیت پزشکی؛ تهدید جدی آموزش
ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی طی ۴۵ سال از کمتر از هزار نفر به حدود ۸۵۰۰ نفر رسیده بود، اما در سه سال اخیر این ظرفیت تا حدود ۱۶۰۰۰ نفر افزایش پیدا کرده است. این افزایش شتاب زده بدون تامین هیات علمی، بیمارستان، آزمایشگاه، خوابگاه و سایر زیرساخت های آموزشی انجام شده و کیفیت آموزش پزشکی را به خطر انداخته است. نتیجه بی توجهی به زیرساخت، تولید پزشکان بی کیفیت در آینده و صدمه احتمالی به بیماران خواهد بود. نمونه ای از پیامدها؛ در تعدادی بیمارستان ها جراح هست اما بیهوشی نیست، بخشهایی با تعداد اندک رزیدنت اداره می گردند یا برای پر کردن خلأها از متخصصین مقیم استفاده می شود که هزینه های بیشتری به مردم تحمیل می کند و تهیه نیروی متخصص به صرفه تر و اقتصادی تر از پرداخت هزینه های سنگین مقیمی یا اعزام بیمار به خارج است، اما سیاستگذاری حال حاضر این گزینه را نادیده می گیرد. اختصاص منابع هم نامناسب بوده؛ برای افزایش ظرفیت کلاس ها وعده ها و برنامه هایی عنوان شد اما اختصاص بودجه و فراهم سازی زیرساخت محقق نشده است. ادعا می شود برای افزایش ظرفیت احتیاج به حدود ۳۰ همت بودجه وجود داشته که به درستی تامین نشده است. این عدم اختصاص و پذیرش بدون زیرساخت نشان دهنده تصمیم گیری های غیراصولی است. پیام روشن است؛ اگر تعرفه ها واقعی نشوند، بیمه ها بموقع و کامل پرداخت نکنند و نظارت و برنامه ریزی برای توزیع و تربیت متخصصان جدی گرفته نشود، کشور با کمبودهای تخصصی حاد، افزایش هزینه های درمانی و افت کیفیت خدمات روبه رو خواهد شد. تلنگر امروز اگر جدی گرفته نشود، فردا به هزینه ای بسیار سنگین تر و پیامدهایی جبران ناپذیر منجر خواهد شد.
هشدار در رابطه با افت کیفیت آموزش پزشکی و دخالت های غیرتخصصی
افزایش ظرفیت آموزش پزشکی بدون زیرساخت کافی، به یکی از مهم ترین تهدیدهای آینده نظام سلامت تبدیل گشته است. کلاس های آناتومی که قبل تر ۶۰ تا ۸۰ نفر ظرفیت داشتند، امروز با حضور ۳۰۰ دانشجو برگزار می گردند و حتی در تعدادی دانشگاه ها دانشجویان ناچارند در راهرو بنشینند و استاد با بلندگو درس بدهد. در گناباد، تنها بیمارستان ۱۵۰ تختخوابی هم زمان میزبان بالاتر از ۲۸۰۰ دانشجوی بالینی است؛ صحنه ای شبیه راهپیمایی، نه محیطی آموزشی. دلسوزی واقعی نسبت به مردم و آینده کشور ایجاب می کند که تصمیم گیری های کلان پزشکی در اختیار متخصصان این حوزه بماند، نه کسانیکه از بیرون و با انگیزه های شخصی و خانوادگی در پی تغییر سیاستها هستند. بگفته آنان، همان متصدیانی که بعد از انقلاب پایه های پزشکی کشور را بنا کردند، امروز ناعادلانه کنار گذاشته می شوند و جای خویش را به جریان هایی داده اند که فاقد تخصص اما دارای تعارض منافع هستند. انتقاد جدی متوجه شورای عالی انقلاب فرهنگی و برخی نهادهای قانون گذاری است که بر خلاف سیاستهای ابلاغی رهبری، تولیت وزارت بهداشت در عرصه آموزش و ارزیابی را نقض کرده و در عمل وارد تعیین ظرفیت شده اند. این تصمیم گیری ها غیرقانونی و مغایر با سیاستهای کلان عنوان می شود و وزارت بهداشت موظف به دفاع از اختیارات قانونی خود و پیشگیری از صدمه به کیفیت آموزشی است. اگر این روند ادامه یابد، کیفیت آموزش پزشکی بشدت افت خواهد نمود و اعتماد عمومی به جامعه پزشکی که امروز یکی از سرمایه های بزرگ کشور است و در آینده فرو می ریزد و هزینه شکستن این اعتماد هزاران برابر بیشتر از هزینه های جاری خواهد بود. خیلی از بیماران در عراق و حتی اروپا به علت اعتماد به توان تخصصی ایران برای عمل جراحی به کشور می آیند، اما در صورت ادامه وضعیت فعلی این اعتبار از بین خواهد رفت.
نمونه های عینی از افت کیفیت در دستیاران پزشکی هم مشاهده می شود و رزیدنت ها بر خلاف گذشته کمتر به یادگیری و تجربه بالینی علاقه نشان می دهند و گاه به جای آموزش جدی در رشته های حیاتی، بسمت حوزه های پردرآمد زیبایی می روند. این تغییر رویکرد در آینده مستقیم بر کیفیت درمان بیماران اثر خواهد گذاشت. نگاه قسمتی از مسئولان به جامعه پزشکی «معیوب» است؛ به جای دیدن پیشرفت ها و قابلیتهای نظام سلامت، همه توجه به تخلفات معدود و پدیده هایی مانند زیرمیزی معطوف شده است. این نگاه تقلیل گرایانه، باعث بی اعتمادی و بیراهه رفتن در سیاستگذاری می شود. با این حال، تصمیم گیری های نمایندگان و برخی مسئولان با انگیزه های شخصی یا خانوادگی گره خورده است؛ از کوشش برای قبولی فرزند در رشته پزشکی تا تجربه های شخصی در رفتن به پزشک. این زاویه نگاه محدود، امکان سیاستگذاری صحیح برای آینده را سلب می کند. امنیت و سلامت، دو پایه اساسی قدرت ملی هستند و بی توجهی به هر یک، سایر شاخصهای پیشرفت کشور را بی ارزش می کند. جامعه پزشکی سرمایه ای ملی است و برخورد غیرتخصصی با آن، یک مولفه حیاتی قدرت جمهوری اسلامی را تضعیف می کند. بطور خلاصه در تعدادی نقاط کشور، متخصصان قلب یا جراحان با حقوق ماهانه ۱۷ تا ۲۰ میلیون تومان و نبود تجهیزات حیاتی روبه رو هستند و این شرایط باعث مهاجرت، دلسردی یا تخلف می شود و جامعه پزشکی سه طیف دارد: ۱۰ تا ۲۰ درصد هیچ وقت تخلف نمی کنند، ۱۰ تا ۲۰ درصد همیشه تخلف می کنند، و ۶۰ تا ۷۰ درصد بسته به سیاست گذاری تنظیم می شوند. از طرفی، آمارها نشان داده است حالا ۱۰۴ هزار پزشک عمومی در کشور ثبت شده است، اما بسیاری از رشته های تخصصی کلیدی با ظرفیت های خالی روبه رو هستند: اطفال حدود ۷۷.۹۲ درصد، بیهوشی حدود ۶۸ درصد و رشته های عفونی و دیگر رشته های حیاتی هم درصدهای بالای خالی ماندن دارند. ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی طی ۴۵ سال از کمتر از هزار نفر به حدود ۸۵۰۰ نفر رسیده بود، اما در سه سال گذشته این ظرفیت تا حدود ۱۶۰۰۰ نفر افزوده شده است.
منبع: optlab.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۴ بعلاوه ۳