متهمان شماره یک رشد سرطان های گوارشی در کشور
به گزارش اپتیک، یک استاد جراحی سرطان دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار داشت: صرف مداوم الکل و دخانیات، احتمال ابتلاء به سرطان مری، سرطان کبد و سرطان پانکراس را بطور قابل توجهی بالا می برد.
خبرگزاری مهر -
گروه سلامت:
سرطان دستگاه گوارش اشاره به شرایط بدخیم دستگاه گوارش و ارگان های جانبی هضم، همچون مری، معده، سیستم صفراوی، پانکراس، روده کوچک، روده بزرگ، راست روده و انسداد است. بطور کلی، دستگاه گوارش و ارگان های جانبی هضم (پانکراس، کبد، کیسه صفرا) مسئول سرطان های بیشتر و مرگ ومیر بیش از سرطان نسبت به سایر سیستم های بدن هستند. تنوع جغرافیایی در میزان سرطان های مختلف دستگاه گوارش بسیار زیاد است. در همین جهت گزارشگر مهر با حبیب الله محمود زاده استاد جراحی سرطان دانشگاه علوم پزشکی تهران گفتگویی داشته است.
دلایل اصلی بروز سرطان های دستگاه گوارش چیست؟
محمود زاده: بروز بیماریها و سرطان های دستگاه گوارش به عوامل مختلفی وابسته است و به طور معمول تنها یک عامل نمی تواند به تنهایی باعث ابتلاء به این نوع سرطان ها شود. تلفیقی از عوامل محیطی و ژنتیکی در ایجاد سرطان های دستگاه گوارش همچون سرطان معده، سرطان کبد، سرطان پانکراس و سرطان مری نقش دارند. عوامل خطر در بخش های مختلف دستگاه گوارش متفاوت است؛ برای مثال، دلایل بروز سرطان در مری با دلایل سرطان روده بزرگ یا کبد متفاوت است. با این وجود، چند عامل مشترک در بیشتر موارد مشاهده می شود که آگاهی از آنها برای عموم مردم اهمیت زیادی دارد. سیگار و الکل از مهم ترین و خطرناک ترین عوامل بروز سرطان در دستگاه گوارش هستند. مصرف مداوم الکل و دخانیات، احتمال ابتلاء به سرطان مری، سرطان کبد و سرطان پانکراس را بطور قابل توجهی می افزاید. از دیگر فاکتورهای مؤثر می توان به مصرف بیش ازحد نمک اشاره نمود که خطر سرطان معده را بالا می برد. همچنین، عفونت های میکروبی خصوصاً میکروب اچ پیلوری (Helicobacter pylori) که به عنوان باکتری معده شناخته می شود، نقش برجسته ی در تشکیل سرطان معده دارد. مصرف مواد غذایی آلوده یا نگهداری شده در وضعیت نامناسب هم می تواند در بروز سرطان کبد مؤثر باشد. بعنوان مثال، آجیل ها و مواد غذایی ای که به درستی نگهداری نمی شوند امکان دارد گرفتار رشد سموم قارچی شوند که از عوامل شناخته شده در بروز سرطان کبد هستند. همینطور چاقی، دیابت و شاخص توده بدنی (BMI) بالا از دیگر عوامل خطر مهم در ابتلاء به سرطان پانکراس محسوب می شوند. سبک زندگی کم تحرک و مصرف زیاد قند هم می تواند احتمال بروز این سرطان را افزایش دهد.
علائم اخطار سرطان مری و دستگاه گوارش چیست؟
محمود زاده: سرطان مری همچون سرطان های خطرناک دستگاه گوارش است که می تواند با علایم هشداردهنده مشخصی خودرا نشان دهد. یکی از شایع ترین علایم این بیماری، احساس گیر کردن غذا در گلو یا بلع دردناک و دشوار است؛ این علامت می تواند زنگ خطر جدی ابتلاء به سرطان مری باشد و در صورت مشاهده، فرد باید فوراً به پزشک مراجعه کند. به جز مشکل در بلع، وجود سایر علایم گوارشی خطرناک هم می تواند نشان دهنده بروز سرطان در دستگاه گوارش باشد. همچون این علایم می توان به کاهش وزن غیرقابل توضیح، وجود خون در استفراغ یا مدفوع بصورت خون روشن یا تغییر رنگ تیره و سیاه در مدفوع اشاره نمود که این نشانه ها از علایم اخطار سرطان های گوارشی هستند و نیاز به بررسی فوری پزشکی دارند. از دیگر عوامل مهمی که احتمال ابتلاء به سرطان های دستگاه گوارش را زیاد می کند، سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ یا دیگر سرطان های گوارشی است. افرادی که در خانواده خود سابقه ابتلاء به سرطان دارند، حتما تحت غربالگری های منظم قرار گیرند تا در صورت وجود تغییرات غیرطبیعی، بیماری در ابتدای کار تشخیص داده شود.
غربالگری در تشخیص سرطان های دستگاه گوارش چه نقشی دارد؟
محمود زاده: افرادی که هیچ سابقه خانوادگی سرطان ندارند هم باید به علایم اخطار توجه داشته باشند. در افرادی که سن آنها بالاتر از ۵۰ سال است و هیچ نوع زمینه خانوادگی ابتلاء به سرطان ندارند، انجام غربالگری سرطان روده بزرگ طبق معیارهای جهانی سفارش می شود. بهترین روش برای تشخیص زودهنگام، کولونوسکوپی است که می تواند پولیپ ها و ضایعات پیش سرطانی را شناسایی و در ابتدای کار درمان کند. برعکس سرطان سینه، برای خیلی از سرطان های دستگاه گوارش هنوز روش های پیشگیری و غربالگری عمومی و گسترده وجود ندارد. بنابراین، توجه به علایم هشداردهنده مانند گیر کردن غذا، کاهش وزن ناگهانی، وجود خون در مدفوع یا استفراغ خونی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. رفتن به پزشک در زمان مناسب می تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و شانس درمان موفق را افزایش دهد.
عوامل ژنتیکی در بروز سرطان های دستگاه گوارش چه نقشی دارد؟
محمود زاده: عوامل ژنتیکی، سبک زندگی و تغذیه ناسالم از مهم ترین علل بروز سرطان های دستگاه گوارش به شمار می روند. سفارش می شود افرادی که در خانواده خود سابقه ابتلاء به سرطان روده بزرگ یا دیگر سرطان های گوارشی دارند، باید زودتر از دیگران تحت غربالگری سرطان قرار گیرند. اگر یکی از اعضای خانواده درجه یک مانند پدر، مادر یا برادر در سن ۴۰ سالگی به سرطان روده بزرگ مبتلا شده باشد، بقیه اعضای خانواده باید ده سال زودتر یعنی در سن ۳۰ سالگی آزمایش ها و تست های غربالگری را انجام دهند. این مبادرت به شناسایی زودهنگام تغییرات پیش سرطانی کمک کرده و احتمال درمان موفق را زیاد می کند. سرطان های مختلف دستگاه گوارش علایم متفاوتی دارند. بعنوان مثال، سرطان کبد امکان دارد با زردی پوست، تب خفیف، کاهش وزن نامشخص یا درد در ناحیه بالای شکم آغاز شود. در تعدادی از افراد مسن، این بیماری حتی می تواند با تغییرات رفتاری یا افسردگی ناگهانی خودرا نشان دهد. یکی دیگر از علایم مهم، کم خونی بدون دلیل مشخص است و اگر فردی گرفتار کم خونی شود و علت آن به کمبود آهن یا تغذیه نامناسب مرتبط نباشد، باید احتمال خون ریزی پنهان در دستگاه گوارش و بروز سرطان بررسی شود.
تغذیه ناسالم چه نقشی در بروز سرطان های دستگاه گوارش دارد؟
محمود زاده: نقش تغذیه ناسالم و مصرف فست فودها در افزایش ریسک سرطان های گوارشی بسیار زیاد است، فست فودها حاوی گوشت های فرآوری شده هستند که برای نگهداری طولانی مدت، مواد شیمیایی و ترکیبات صنعتی به آنها افزوده می شود. این ترکیبات می توانند بطور مستقیم در ایجاد سرطان مؤثر باشند. همچنین، فست فودها به طور معمول نمک بسیار بالا، روغن های صنعتی و اسیدهای چرب ترانس دارند. این ترکیبات علاوه بر افزایش احتمال ابتلاء به سرطان معده و کبد، سبب بالا رفتن شاخص توده بدنی و بنابراین چاقی می شوند؛ عاملی که ارتباط مستقیم با سرطان پانکراس و دیگر سرطان های گوارشی دارد. مصرف غذاهای مانده و نگهداری شده بالاتر از چند روز هم می تواند خطرناک باشد. غذاهایی که بالاتر از دو تا سه روز نگهداری می شوند، امکان دارد گرفتار رشد میکروبی یا تغییرات شیمیایی شوند که در طولانی مدت می تواند زمینه ساز سرطان کبد و معده شود.
عوامل افزایش سرطان های گوارشی در ایران چیست؟
محمود زاده: افزایش موارد سرطان های دستگاه گوارش در ایران تنها به عوامل ژنتیکی محدود نمی گردد، بلکه سبک زندگی، تغذیه نادرست، نبود آموزش مناسب و تبلیغات ناسالم نقش بسیار پررنگی در گسترش این بیماریها دارند. در رده های سنی پایین تر هم زمینه بروز بیماری های گوارشی و حتی سرطان معده به علت تشکیل عادات غذایی غلط از دوران کودکی وجود دارد. ذائقه غذایی کودکان از سالیان ابتدایی زندگی شکل می گیرد و خانواده ها و نظام آموزشی کشور باید دراین خصوص مسئولانه تر عمل کنند. در سالهای قبل، رسانه های جمعی همچون تلویزیون بجای فرهنگ سازی تغذیه سالم، محصولات پرنمک و مضر مانند پفک و چیپس را تبلیغ می کردند. هنوز هم کمتر شاهد پخش برنامه هایی هستیم که به کودکان بیاموزد مصرف غذاهای شور و فست فودها می تواند در آینده به سرطان معده یا سرطان دستگاه گوارش منجر شود. خیلی از آجیل ها و مواد غذایی فصلی مانند آجیل شب عید و شب یلدا، به علت نگهداری نادرست و آلودگی های قارچی، می توانند خطرناک باشند. این مواد در صورت مصرف طولانی مدت، زمینه ساز سرطان کبد و معده می شوند. با این حال، نظارت مؤثر و جدی بر سلامت مواد غذایی در کشور وجود ندارد. نقش تبلیغات غیرمستقیم سیگار در رسانه ها و آثار نمایشی، عاملی خطرناک در تشکیل الگوهای غلط رفتاری میان جوانان است و در خیلی از سریال ها و فیلمها، مصرف سیگار بطور طبیعی نمایش داده می شود، در صورتیکه سیگار یکی از عوامل اصلی سرطان مری و سرطان های دستگاه گوارش است. یکی از نکات قابل توجه، ارزانی سیگار در ایران نسبت به کشورهای اروپائی و آمریکا است. در صورتیکه خیلی از کالاها و خدمات در کشور افزایش قیمت داشته اند، قیمت سیگار در سطح پایین باقیمانده است؛ موضوعی که سبب مصرف گسترده تر دخانیات در بین اقشار مختلف جامعه شده است. برای کاهش آمار سرطان های گوارشی در ایران، باید آموزش تغذیه سالم از دوران ابتدایی، کنترل تبلیغات ناسالم غذایی و نظارت بر مواد خوراکی بطور هم زمان اجرا شود و بدون اصلاح فرهنگ تغذیه و رفتارهای اجتماعی، سرطان های دستگاه گوارش گرایش فزاینده در کشور خواهد داشت.
خلاصه اینکه اگر یکی از اعضاء خانواده درجه یک مانند پدر، مادر یا برادر در سن ۴۰ سالگی به سرطان روده بزرگ مبتلا شده باشد، بقیه اعضاء خانواده باید ده سال زودتر یعنی در سن ۳۰ سالگی آزمایش ها و تست های غربالگری را انجام دهند. سلیقه غذایی خردسالان از سالیان ابتدایی زندگی شکل می گیرد و خانواده ها و نظام آموزشی کشور باید دراین خصوص مسئولانه تر عمل کنند. در صورتی که بسیاری از کالاها و خدمات در کشور افزایش قیمت داشته اند، قیمت سیگار در سطح پایین باقی مانده است؛ موضوعی که سبب مصرف گسترده تر دخانیات در میان اقشار مختلف جامعه شده است.
منبع: optlab.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۶ بعلاوه ۴